İnsan psikolojisi, hayatta her şeyi bir bedel üzerine oturtup, sahip olunabilecekler için, var olanın devamlılığı için veya talihi döndürmek için hep bir bedel ödemenin gerekliliğine inandırmış kendini. Bu bedele kutsal bir kimlik kazandırıp hem kendi vicdanını rahatlatmanın, hem de bedeli ödeyeni bir çeşit istekli gönüllü haline sokmanın yolunu bulmuş. Kurbanın ödülü, kimi zaman cennet, kimi zaman tanrının temsilcisi, rahip veya rahibelik gibi kutsal bir kimlik olmuş.
Bu kurban örneklerinde en eski ve ünlülerinden biri M.Ö 13-12. yüzyılda Troya savaşında yaşanır.
Aka ordusu kral Agamemnon önderliğinde birleşip Troya'ya karşı sefere hazır halde Yunanistan'ın kıyı kentlerinden Auilis'de toplanır. Donanma tüm hazırlığını tamamlar ve denize açılmak için uygun rüzgarın çıkmasını beklemeye başlar. Günler geçmesine rağmen rüzgar bir yana küçük bir esinti bile olmaz, yaprak kımıldamaz. Askerler sabırsızlanmaya başlar ve ordunun bilicisi Kalkhas'a danışılır.
Kalkas'ın bilicilik yeteneğini konuşturur ve kehaneti duyurur; Rüzgarın çıkmama nedeni Artemis'tir. Çünkü tanrıça; avlanırken kendisine ait bir geyiği öldürdüğü için kral Agememnon'a öfkelidir ve ona kin beslemektedir. Artemis eğer Agamemnon kızı İphigenia''yı (İfigenya) kendisine kurban olarak sunarsa ancak o zaman kralı bağışlayacak, rüzgarın esmesini ve donanmanın yola çıkmasını sağlayacaktır.
Artemis ve İphigenia
Bu sözler üzerine çılgına dönen Agamemnon önce kızını kurban etmeyi kabul etmez. Ama Menelaos ve Odysseus'un donanmanın çıkarlarını kendi çıkarı üzerinde tutması gerektiği yönündeki sözleri ve ısrarları üzerine durumu kabullenir..
Mykene'deki Karısı Klytaimestra ve kızına bir haberciyle gönderdiği mektupta, İphigenia'yı Akhilleus'la evlendireceğini, bu nedenle Aulis'e gelmelerini bildirir. Bu habere sevinen Klytaimestra (Kilitamestra) kızını yanına alarak Aulis'e gelir.
Agememnon'un yanına geldiklerinde kızının gelin olarak değil, kurban olarak çağrıldığını öğrenen Klytaimestra öfkeden deliye döner. Akhilleus kendisinin bahane edildiğini öğrenince kızar ve Agamemnon'u vaz geçirmek için uğraşır.
Yalvarmalar ve ağlamalar kararı değiştiremez ve kurban edilmek için hazırlanan İphigenia sunağa çıkartılır. Tam bıçak boğazını keseceğinde, tanrıça Artemis kızı sunaktan alarak yerine bir geyik bırakır. İphigenia'yı kurban edileceği sunaktan alan tanrıça onu rahibesi olarak Tauris'e (Kırım) tapınağına götürür.
Kurban kesildikten sonra rüzgar esmeye başlar, donanma yola koyulur. Tekrar evine dönen Klytaimestra ise kocasının kızını kurban etme isteğini hiç bir zaman unutmaz. Savaş bitip Agamemnon ülkesine döndüğünde, bu yaptığını krala ölümüyle ödetir. Krallar kralı, Troya fatihi Agamemnon'un hayatı, karısı ve sevgilisinin ellerinden son bulur.
İphigenia kurban motifinin örneklerinden sadece bir tanesi. Benzerleri, uzantısı veya geçmiş örnekleri farklı toplumlarda, farklı isim ve inançlarla, benzer temalarda işlenerek çağlar içinde süregelmiş.
Bu kurban örneklerinde en eski ve ünlülerinden biri M.Ö 13-12. yüzyılda Troya savaşında yaşanır.
Aka ordusu kral Agamemnon önderliğinde birleşip Troya'ya karşı sefere hazır halde Yunanistan'ın kıyı kentlerinden Auilis'de toplanır. Donanma tüm hazırlığını tamamlar ve denize açılmak için uygun rüzgarın çıkmasını beklemeye başlar. Günler geçmesine rağmen rüzgar bir yana küçük bir esinti bile olmaz, yaprak kımıldamaz. Askerler sabırsızlanmaya başlar ve ordunun bilicisi Kalkhas'a danışılır.
Kalkas'ın bilicilik yeteneğini konuşturur ve kehaneti duyurur; Rüzgarın çıkmama nedeni Artemis'tir. Çünkü tanrıça; avlanırken kendisine ait bir geyiği öldürdüğü için kral Agememnon'a öfkelidir ve ona kin beslemektedir. Artemis eğer Agamemnon kızı İphigenia''yı (İfigenya) kendisine kurban olarak sunarsa ancak o zaman kralı bağışlayacak, rüzgarın esmesini ve donanmanın yola çıkmasını sağlayacaktır.
Bu sözler üzerine çılgına dönen Agamemnon önce kızını kurban etmeyi kabul etmez. Ama Menelaos ve Odysseus'un donanmanın çıkarlarını kendi çıkarı üzerinde tutması gerektiği yönündeki sözleri ve ısrarları üzerine durumu kabullenir..
Mykene'deki Karısı Klytaimestra ve kızına bir haberciyle gönderdiği mektupta, İphigenia'yı Akhilleus'la evlendireceğini, bu nedenle Aulis'e gelmelerini bildirir. Bu habere sevinen Klytaimestra (Kilitamestra) kızını yanına alarak Aulis'e gelir.
Agememnon'un yanına geldiklerinde kızının gelin olarak değil, kurban olarak çağrıldığını öğrenen Klytaimestra öfkeden deliye döner. Akhilleus kendisinin bahane edildiğini öğrenince kızar ve Agamemnon'u vaz geçirmek için uğraşır.
Yalvarmalar ve ağlamalar kararı değiştiremez ve kurban edilmek için hazırlanan İphigenia sunağa çıkartılır. Tam bıçak boğazını keseceğinde, tanrıça Artemis kızı sunaktan alarak yerine bir geyik bırakır. İphigenia'yı kurban edileceği sunaktan alan tanrıça onu rahibesi olarak Tauris'e (Kırım) tapınağına götürür.
Kurban kesildikten sonra rüzgar esmeye başlar, donanma yola koyulur. Tekrar evine dönen Klytaimestra ise kocasının kızını kurban etme isteğini hiç bir zaman unutmaz. Savaş bitip Agamemnon ülkesine döndüğünde, bu yaptığını krala ölümüyle ödetir. Krallar kralı, Troya fatihi Agamemnon'un hayatı, karısı ve sevgilisinin ellerinden son bulur.
İphigenia kurban motifinin örneklerinden sadece bir tanesi. Benzerleri, uzantısı veya geçmiş örnekleri farklı toplumlarda, farklı isim ve inançlarla, benzer temalarda işlenerek çağlar içinde süregelmiş.
Bu eser Creative Commons Alıntı 4.0 Uluslararası Lisansı ile lisanslanmıştır.Bu yazının tüm hakları yazara aittir. Kaynak göstermeden kopyalanamaz ve alıntı yapılamaz.
Hiç kimse kendi evladının kurban edilmesini istemezken diğer "evlatların" kurban edilişini nasıl görmezden gelebilir? Ne kadar çok örtüşen yan var günümüzle.. Başlığına istinaden de "daha ne kadar kurban vereceğiz elbette değil!" demek istedim yazından ayrı...
YanıtlaSilİnsanın kontrol etmekte güçlük çektiği ya da kontrol etmenin işine gelmediği iç güdülerinden biri de bencilliği sanırım.
Sil