zaman ve fırsat.. kronos ve kairos

Antik çağda zaman olgusu iki şekilde ve iki tanrıyla özdeşleştirilmiş.  Zeus'un babası Kronos ve Zeus'un en küçük oğlu Kairos. Biri evrenin sonsuz döngüsü yani tanrının zamanı Kronos, diğeri ise bizim yaşantımızda müdahale edebileceğimiz ve kullanabileceğimiz fırsatları taşıyan An'lar yani Kairos. 

Khronos kelimesi, bizim dışımızda gelişen ve hiç bir etki ya da katkımızın olamayacağı saat, gün, yıl mevsimler gibi döngüleri oluşturan kronolojik zamanı ifade ederken; süreç içinde Zeus'un babası olan tanrı Kronos'la eş tutulmuş. Babasının iktidarına son verip baş tanrılığa oturan Kronos aynı akibete uğramamak için doğan çocuklarını doğar doğmaz yutarak bundan kaçınmaya çalışmış.

Antik çağdan demografisi bozulmuş bir kent örneği.. phasalis

Phasalis (Kemer, Antalya) Homeros'un yedi renkli denizine övgüler yağdırdığı Likya'nın doğu sınırlarında  M.Ö 7. yüzyılda kurulmuş; Akdeniz'e doğru bir el gibi uzanan yarımadanın üç tarafında bir birinden korunaklı üç limanla döneminin önemli liman kentlerinden biri. 

Bugün güzelliği, denizi ve doğasıyla göz dolduran kentin döneminde kötü bir ticari üne sahip olduğu, aç gözlü, fırsatçı, düzenbaz, onursuz, dolandırıcı, alçak ve vicdansız insanların yaşadığı bir kent olarak anılıp kötü bir üne sahip olduğu kimin aklına gelir ki?

Kasalarını parayla doldurabilmek için 100 drahmi veren herkesi vatandaşlığa kabul eden Phasalisliler, etrafta ne kadar istenmeyen ve başka kentlerde barındırılmayan hırsız, uğursuz, kaçak ahlaksız insan varsa kentin vatandaşı olmalarının yolunu açmışlar. Bozulan demografik yapıyla birlikte başlayan ahlaki çöküşle, böyle bir ün salmaları kaçınılmaz olmuş haliyle.

Bir ülkenin ahlaki ve siyasi çöküşünü hızlandırmanın en etkili yollarından biri, kontrolsüzce demografik yapısını bozmak değil midir zaten?

ŞEREFE

 

Denizde bugün

bir telaş var alışılmadık,

kutlamaya davetlisiniz dostlar;

denize karışan derelerden akıp.

Aramıza katıldı

küçük bir özgürlük savaşçısı balık...

Takılıp kaldığı

kayalıkların arasından çıkıp

nasıl da fırlamıştı

kendini saran ağları yırtıp?

Hatırladı

sahip olduklarını birer birer

yosunlara tutunup hayatta kalmıştı

taşıdığı yüzgeçleri unutup

hep öyleydim sanmıştı.

Dalgalandı sular

yüzgeç darbeleriyle,

şaşırdı balık içindeki enerjiye...

Tuzlu suları yarıp havayla kucaklaştı;

güneşe selam çakıp

denizin üzerinde saltolar atmıştı.

Kadehler havalandı

denizin derinliklerinde;

haykırdı tüm balıklar

coşkulu bir neşeyle

ve çınladı deniz balıkların sesiyle

şerefe...

N.DENİZ

İNSAN ÜZERİNE

 

Ölçü

Doğanın ta kendisiyiz

bazen bir yağmur tanesiyiz

büyük bir ihtiyaçla

her gün özlemle beklenen

yaşamda tutmak için

bitkiyi, insanı, böceği

ve temizlemek için

her türlü pisliği...

Bazen özleniriz güneş gibi

ısımız ve ışığımızla

doldurmak için doğanın ruhuna

yaşamı ve neşeyi...

Bazen ay oluruz;

aranırız karanlıkta

aydınlatmak için geceyi.

Yağmur düştüğü anda yere

ayaklar hazırdır

üzerinde gezinmeye...

Güneşin yükselmesiyle

ısınıp yeterince

gölge aranır gizlenmeye...

Ay geride bırakılır

kavuşunca elektriğe...

Yağmur yere düşene,

güneş ısıtana,

ay yolunu aydınlatana kadardır..

Tıpkı olduğu gibi

doğadaki her nesne;

kıymetlisin tabii ki sen de...

Bir de ölçün var elbette;

amaca hizmet edebildiğin

ve isteneni verebildiğin

sürece varsın

ve sen insan;

bir başkasının ihtiyacı kadarsın...

N. DENİZ

haylaz evlat

M.Ö 3. yüzyılda İskenderiye'de yaşayan Kos'lu şair Herodas gülünç olayların taklit edildiği bir drama türü olan Mimos türünde eserler yazmış.
Şairin Başöğretmen isimli mimosunda, Metrotime adlı bir anne haylaz oğlu Kottalos'u başöğretmene şikayet etmekte.
Talihsiz anne kumarbaz ve tembel oğlundan şöyle yakınıyor;

kahkaha tanrısı gelos ya da namı diğer risus ve gülme olgusu

 Mitolojide kahkaha tanrısı olan Gelos, Roma mitolojisine ve Latinceye Risus olarak geçmiş. Diğer tanrılara göre kısmen daha az bilinen Gelos daha çok şarap ve eğlencenin tanrısı Dionysos'la birlikte anılır. Sonuçta Dionysos'un olduğu yerde neşe ve eğlence,  eğlencenin olduğu yerde de kahkaha yani Gelos'un olmasından daha doğal bir  şey olamaz.

Olymposlu diğer tanrılarla esprili sözler ve kelime oyunlarıyla diyalog kuran Gelos, her zaman yüzünde hafif bir gülümsemeyle dolaşır. Apuleius'un (M.Ö 170) Altın Eşek isimli romanında anlattıklarından Gelos adına yılda bir festival yapıldığı, bu festivalde kahkaha tanrısını onurlandırmak için zekaya dayalı bazı şakalar ve oyunlar oynandığı bilinmekte. Altın Eşek kitabında yapılan şakaların günümüzde 1 Nisan'da yapılan eşek şakalarıyla benzer olması festivalin içeriğini daha kolay anlamamızı sağlayabilir. Sanırım bir tarafımız kahkahaya ve gülmeye olan ihtiyacımızı yılda bir de olsa hatırlatmaya ve Gelos'u bir şekilde yaşatmaya devam ediyor.  

aşık kemiğiyle kehanet

Antik çağda özellikle koyun, keçi gibi küçük baş hayvanların aşık kemikleri oyun zarı ya  da kehanet için kullanılmışlar. Latince ''talus'' olarak adlandırılan bu kemikler Romalılar tarafından gündelik yaşantıda zar oyunlarında kullanılmaya başlayınca yeni bir anlam kazanarak oyun zarı ''tali'' olarak adlandırılmışlar.

Historia Animalium (Hayvanlar Tarihi) adlı eserinde aşık kemiklerini bilimsel olarak açıklayan Aristotales kemiğin dört yüzünü sınıflandırmış. Oyunlarda aşık kemiğinin yine aynı adlarla kullanıldığı, sadece kemiğin dört yüzünün belli sayısal değerlere karşılık geldiği anlaşılmakta. Buna göre kemiğin ''planus'' olarak adlandırılan kavisli tarafı 1 rakamına, ''supinus'' olarak adlandırılan iç bükey tarafı 3 rakamına, ''pronus'' olarak adlandırılan dış bükey tarafı 4 rakamına, ''tortuosus' olarak adlandırılan sarmal ve yassı tarafı ise 6 rakamına karşılık gelmekte. 

göl

 

Huzurlu bir gölle

hüzünlü sazlıkların

bitişe yaklaşan

aşkıydı işte sonbahar...

Gölgesi göle düşen

tülden bir çiçek

gölün ışıltılı sularına

rüzgarda türküler

söylemeyecek

ve artık yansıması

sularda titremeyecek...

Açılınca çevresini saran

sazdan kollar,

üşüyecek

korunaksız kalan sular

ve içinde büyüttüğü

sazlıkların köküyle göl;

sessizliğe bürünecek...

Son demini yaşarken sazlıklar

kırılgan dallarına vururken

güneşin yolladığı ışıklar

son bir türkü için

hafifçe esti rüzgar

yayıldı gölün üzerine fısıltılar;

şimdilik gidiyorum

bekle beni önümüzdeki bahar,

yeni sürgünler vereceğim

filizlenerek döneceğim tekrar.

N.DENİZ

umay ana... çocukların koruyucusu may ana'ya

 Türk mitolojisinde Umay; ana tanrıça, iyilik tanrıçası ve hayat tanrıçası olarak kabul edilir. Adı Orhun Yazıtlarında da geçen Umay gümüş uzun saçlı, başında üç boynuzlu taç olan ay şeklinde tasvir edilmiş. Türk boylarında Umay, May, Od Ana gibi isimlerle anılan Umay Ana bebeklerin ve çocukların da koruyucusu.

Şamanlar Umay Ana'ya seslenirken ya da çağırırken May Ana ya da Od Ana olarak seslenirler.

 Altaylar'daki Türklerden Teleutlar'da (Televütler) May Ana'nın iki kayın ağacıyla birlikte ay ışığı şeklinde yere indiğine inanılır. 

sisifos cezası ne anlatıyor

 Kral Sisyphos'un efsanesi mitolojide düşünür ve yazarları en fazla meşgul eden efsanelerden biridir belki de...

Korinth kralı Sisyphos (Sisifos) iki şekilde ünlüdür mitolojide; yaşarken akıllara durgunluk verecek zekasıyla yaptığı kurnazlık ve hilebazlığıyla, ölümden sonra ise çektiği cezayla.

Sisyphos'un yaşamındaki hile ve kurnazlıklardan hem ölümlü insanlar, hem de ölümsüz tanrılar alır payını. Yaşamında Thanatos'u (Ölüm) sıkıştırıp kıskıvrak yakalayıp zincire vuran, öldükten sonra yer altı tanrısı Hades'i bile kandırıp yer yüzüne dönen hilebazların piridir kurnaz kral.

Tanrılar tarafından yakalanıp tekrar Tantaros'a (Cehennem) gönderilir ve tekrar kaçmaması için de sonsuz bir ceza verilir kendisine. Ceza Homeros'un dizeleriyle ulaşır günümüze;

şair martial ve epigramları

Marcus Valerius Martialis (M.S 40-104) İber yarımadasında doğup yaşamını Roma'da sürdüren, yazdığı hiciv ve övgü şiirleriyle ünlenen Romalı bir şair. 

Epigramlar (Nükteler) isimli kitabıyla ünlenen Martial, yazdığı tanıdıklarının skandallarını ve şehir hayatını hicvetdiği esprili kısa şiirleriyle modern epigramın yaratıcısı olarak kabul edilmekte. En güzel epigramlarını Roma'da şehir hayatını yaşarken yazan şair; ilerleyen zamanda İspanya'daki köyüne dönünce eserlerindeki eski verimi ve güzelliği yakalayamamış.

Belli ki her çağda kent yaşamı en fazla deformasyonun yaşandığı ve hiciv alanında en iyi malzemenin üretilebildiği yer .

ARAYIŞ

Bindik yaşam teknesine didişip gidiyoruz

kimi zaman tekne kimi zaman içindekiler ile.

Herkesin kavgası da davası da el ile

bir çekişmedir gidiyor benim de içimdeki ben ile.

Ne düşüncede biriz ne didişmeden besleniriz

iflah olmaz uzlaşmaz tuhaf bir ikiliyiz.

Ne dur durak veriyor ne eylemi bitiyor

vurmuş merak semerini eşek gibi sırtıma

durmaksızın dehliyor.

Her ne kadar desem de

bak şöyle bir etrafına kuzum böyle yapma!

El eli yüceltirken nedir sende bu eza?

El bile senin ettiğinin yarısını etmiyor

elbet diyor el senin alacak çok yol varken,

ağır aksak gittiğini benim gibi bilmiyor.

Zaaflarım kusurum eksiklerim elbet var 

bu kadar üstüme gelme

insanım nihayetinde ben de acizane

laf anlatmak mümkün değil

içimdeki gafile.

Sen hala uğraşıp vururken beni yerden yere

eller nasıl da sevişiyor kendi kendileriyle

egoları delecek maazallah üstteki gök kubbeyi

olmuş iken her biri kendisiyle sevgili,

horluyor beğenmiyor hiç biri diğerini.

Kükreyerek kızıyor anlamıyor nafile

ne derdin var el ile senin derdin seninle

diyerek çıkışıyor.

Gülsem mi acısam mı bu acayip halime

el ele beğendirmeye uğraşırken kendini

beğendiremedim bir ben bana kendimi.

Ne okumak hoş ediyor ne de öğrenmek

İçimdeki gözü doymaz ejderi.

Bitmeyecek belli ki bu çekişme kendimle

geçecek ömür böyle uzlaşmak ümidiyle

bir arayış içinde.

Neriman DENİZ

kader tanrıçaları moiralar ve kirman

Mitolojide Kader tanrıçaları Moira'lar (Fatalar) üç tanedir. Klatho, Lakhesis, Atrapos. Pay veren anlamına gelen Moira'lar, insanlara yaşam paylarını verirler. Doğum, yaşam (mutluluk, başarı,talihsizlik vs) ve ölüm. Klatho ''eğiren,saran''. Lakhesis ''ölçen'' ve en korkunçları Atrapos ise ''kaçınılmaz ve geri dönüşü olmayan'' yani ölüm anlamına gelir.

Moira'lar, insanlar anne karnına düştüğü andan itibaren onların hayat ipliğini eğirmeye başlarlar.
Klatho'nun örekesine (eğirilecek ipin sarılı olduğu çatal uçlu düzenek) sarılı, Lakhesis'in asasıyla ölçülen hayat ipi, zamanı geldiğinde Atrapos tarafından kesilir.

Tanrılar ve insanların boyun eğmek zorunda oldukları kader tanrıçalarına Zeus bile karışamaz. Zeus kader tartısına vurunca insanların yaşamını, yaşam ipliği kesilecek olanın kefesi ağır basar ve Zeus da dahil hiç bir tanrı değiştiremez kaderi.

TAŞ

Hey gidi koca taş!
Nasıl da olmuştun
toprakla sarmaş dolaş?
Gören kök saldın sanırdı;...
yerinden oynayacağına
söyle kim inanırdı?
Öylesine gömülmüş;
yer etmiştin ki yamaçta,
bir işaret mili gibiydin
meydan okuyan doğaya.
Anlaşıldı seni orada tutan
ne gücün ne de ağırlığındı...
Toprak hafifçe kımıldadı
kum parçası gibi seni
yokuş aşağı savurdu.

Doğa öyle yanıltıcı ki
bilinmez güç hangi serde,
hangi maddenin elinde.
Sanılır ki giden gitti
yeri doldurulur mu?
Ardında kalan boşluk
kurda kuşa yurt olurdu.
Lakin doğanın kanunu bu
yerini yuvarlanıp gelen,
daha büyük bir kaya doldurdu.
Sarılmak gerek hayata sımsıkı
dünyada varlığımız
henüz bir yer tutarken;
boş kalmayacak yerlerimiz;
bugün varız,
şayet yarın gidersek...

Neriman DENİZ

İŞ'AR

Geliyorum bekle beni
fuşya renkli çiçeğim!
Dallarını beyaz inci,...
mor iplikle süsleyeceğim.
İnce dallı mor çiçekli lavantam;
dallarını sakla bana,
güzelliğinle besleneceğim.

Mavi deniz sakın ola
gökyüzüyle karışma!
Gün doğumu aranıza uzanıp,
sen göklerle güneşi
damla damla içerken;
ben içtiğin mavilerde
yüzeceğim

Neriman DENİZ

ASİ

''Yaz'' dedi silgi,
neyi diye sordu kalem.
Silinecek ne varsa
dedi silgi.
Madem silinecek
niye yazayım ki
dedi kalem.
Çünkü senin işin bu
dedi silgi
ve güldü kalem.

Bak bana dedi;
başı göklere değen,
dalları eğilmeyen
asi bir ağaçtı hammaddem.
Ne çiçek açtım
ne de kurudum
hep bildiğimi okudum.
Bir ümitle
hep suladı sahibim,
ha oldu ha olacak;
aylar geçti baktı ki
ben ne istediğinde yeşerdim
ona çiçekler açtım;
ne de meyveler verdim.
Çünkü meyvesi değil;
gölgesi olan bir çınardım.
sarmaşığı bedenimle
gökyüzüne taşırdım.
Kendim çiçek değildim
lakin;
güçlü dallarıma tutunan
ne çiçekler açtırdım.

Ümidini kaybetti kesti beni;
bir satıra can verdim.
Şimdi ise kalem oldum eline...
İşlevim değişse de
fıtratım değişmedi;
olmadı mı yazdıklarım?
Sanma ki hiç boşuna
yazdığını silerim;
sildirmem başkasına,
üzerini çizer geçerim.
Neriman DENİZ

kazdağları.. bir efsane bir gerçek hikaye

Balıkesir ve Çanakkale il sınırları içinde, sırtını Anadolu'ya yaslayıp, bakışlarını Ege Denizinin engin maviliğine çeviren Kazdağları, antik çağın ünlü ozanı Homeros'un deyimiyle bin bir pınarlı, vahşi hayvanların anası İda; pınarları gibi tatilin bin bir çeşidini sunuyor gezginlere.

Homeros'un yazdığı İlyada ve Odysseia destanı ve bu destanlarda Kazdağları ile ilgili efsaneleriyle renklenen, dünyanın Alplerden sonra oksijen yönünden ikinci sırada yer alan bu muhteşem doğa harikası tedavi edici şifalı suları ve havasını da taşımış günümüze.

Afrodit'in yakalandığı cüzzam hastalığının çirkin görüntüsünden kurtulup iyileşerek güzelliğine kavuştuğu kaplıcaları bugün de şifa olmakta Güre'de.

Ülkemizin akciğerlerinden biri olan Kazdağları, insanların akciğerleri için de doğal bir tedavi merkezi aynı zamanda. En çok ölüme neden olan hastalıklar sıralamasında 4. sırada yer alan KOAH hastalığına iyi gelen bol oksijenli havasıyla, hem tatil hem tedavi için gelenleri ağırlamakta.

insan

Yağmur nasıl düşmeye
başlıyorsa gökyüzünden yere,
ağır ağır tane tane;
insan da yaşamın içine...
öyle düşmekteydi.
Ha yağdı ha yağacak diye
bakarken
düşen nazlı tanelere,
iki tanenin düşmesi arasındaki
o upuzun zaman;
doğdu doğacak
emekledi emekleyecek devriydi.
Yağmurun yağışı hızlandı;
zamanın akışı hız kazandı.

Ardı arkası kesilmeyen
yağmur taneleri,
ve hızını alamayan
rüzgar gibi;
havayı yararak
koşmaktaydı.
Sanki sele kapılıp
savrulan toprak,
sel suyu gibi allak bullak
ve suyla yoğrularak...
Yokuş aşağı iner gibi
önüne geleni içine katarak;
kum, taş, çakıl
ot çöp börtü böcek,
tohum, çiçek,
çalı çırpıyla çoğalarak
ve çoğaldıkça
daha çok bulanarak...
Nefes nefeseydi artık...
Bir düzlükte durmalı;
yükünden kurtulup
durulmalıydı.

Ovada göllendi,
koşarken topladıkları
yavaşça dibine çöreklendi.
Kimi tohum içinde filizlendi,
kimi bitki aromasını verdi.
Dinlendikçe ağır ağır
demlendi;
demlendikçe berraklaştı
açıldı rengi.
Dolan havzanın
ağır ağır boşalması gerekti.
Bulduğu meyilden,
durulan suyu yavaş yavaş
uzaklara doğru aktı;
coşkulu sel suyu değil
artık duru bir kaynaktı.

Aktığı yerlerden toplamak
değildi artık derdi...
Bulduğunu alarak değil,
suyundan vererek ilerledi;
geçtiği yerleri besledi.
Kah değdiği yerler yeşerdi,
kah yeni filizler verdi.
Yaş kemale erdi;
elbette alma zamanı değil,
verme zamanıydı şimdi.
N.DENİZ

tekne ve fareler

Aynı gemide giden

yolcular idik;

yelkenleri ters yüz eden

güçlü bir fırtına yedik.

Sallandı tekne

dalgalarla hafiften;

kim kaldı kim gitti

diye bakınır iken,

heyecanlı bir telaş,

bir koşturma farkettik.

Farelerdi bir oraya

bir buraya kaçışan;

peynir ekmeğe ortak olup,

aynı kapta

yemek yiyip su içen.

Balçıkta çırpınır iken

elinden tuttuğumuz,

sonra silkeleyerek

tüyünü parlattığımız

en toraman fareydi

güverteden ilk eksilen.

Zamanla dindi fırtına,

duruldu sular biraz.

Hiç bir tekne elbette

zorlu yolundan kalmaz.

Güvenli denizlerde

devam ederken yola;

kim kaldı güvertede

kim oldu sularda alabora

teknenin umrunda olmaz

Tekne sağlamsa eğer;

güçlü fırtınalarda

öyle yelken kapatmaz.

Gövde sarsılsa bile,

doğrulup yolu bulur;

kolay kolay da batmaz.

Açık denizlerde;

kimi ufku tararken

kimi kendi bulandırdığı

sığ sularda boğulur.

 N.DENİZ

başeğmezlik hikayesi

Bir başeğmezlik hikayesi anlat.

Öyle bir hikaye olsun ki

ruhu uysallıkla eğilirken aklının önünde;

aklı sınırlarının aldığı,

hiç bir gücün önünde dize gelmesin.

Özgür olmak için çırpınırken kalbi

ve sınır tanımazken bilgiye aç yüreği,

serpilip boy veren ulu bir kavak gibi

hiç kimsenin yolunu

kesmesin.

Açılmak için sıralanmışken kapılar

ve  biri omuz vurup girsin içeri

uzanıp uyusun diye özlemle beklerken

hedefinden bi haber sedirler;

uykusuzluk ölüm kadar ağır

çökse de bedenine,

rehavetle gözlerini kapatacak

hiç bir kapıyı

açmasın.

Renkli taşlarla döşeli

sonu nerede biteceği belli olmayan yollar,

üzerinde ahenkle adımlayacak

ayaklarla öpüşmek

ve kendi yolunda yürütmek için

ölesiye  hasret duyarken;

çetin ve engebeli de olsa doğru yolu,

davetkar bakışlarla kendi yoluna çağıran

göz alıcı taşlara

basmasın.

Mis kokulu çiçeklerin çevrelediği bahçede

yılların yorgunluğunu taşıyan,

doğada yarı uyku, yarı yok oluşa

terk edilmiş bir ayağı kırık tabure,

işe yaramazlığını unutup

kendi ağırlığını bile taşıyamazken;

kendisini var olma amacına döndürecek

birini beklerken ümitsizce,

yorgunluktan tükense de

oturmasın.

N.DENİZ

lahana

Lahana

deyip geçiyorlar sana

tıpkı;

konuşup düşünebildiğini

düşündükleri,

iki ayaklı her canlıya

insan

dedikleri gibi...

İşine gelmeyen

gazından

ederken şikayet;

işine gelenin

saymakla bitiremediği,

yapraklarında barındırdığın

vitaminden minerale

bin bir meziyet.

Yok aslında

insandan bir farkın;

sarıp sarmalarken sen

içini dışınla;

katmer katmer

sarmakta insan da

içini dışıyla...

Senin dışında

kalınlaşan kabuklar

korurken altındaki

tazecik filizi;

kimi insanın örtüsü

saklamakta

içinde yatan

cin fikirli iblisi.

Lahanayı soydukça

altta taze yapraklar,

ve dışının saklayıp

özenle koruduğu

lezzetli güzellikler...

kimi insanı soysan

çıkacak ortaya

içinde olmadık

fikirler, düşünceler,

fenalık ve kemlikler;

hatta kabuğun bile

saklayamadığı

akla gelmedik

kötülükler.

Belli ki üstteki kabuğa

pek de bakmamak gerek...

Aslında insan için 

lahana gibi olabilmek

en büyük meziyet…

 N.DENİZ

kumdaki yengeç

Buluşmak için denizle

yalpalayarak ilerledi

kumda yengeç;

bir adım, bir adım daha...

Deniz uzanıyordu kumlara

karşılamak için yengeci

köpüklü dalgalarla; 

bir dalga bir dalga daha...

Deniz ilerledi..

Yengeç ilerledi..

Ve karşılaştılar 

sanki ilk defa buluşur gibi.

Suların narin çarpışıyla

yengeç  sersemledi;

kibarca çekti kendini 

deniz geri.

Yengeç kumlarda 

alabora olmuş

öylece beklemedeydi.

deniz geri gelsindi

ve kendisini

belki de unuttuğu

yaşam kaynağında 

tutsundu. 

Can suyu verir gibi

yengece

bir hamle daha yaptı 

deniz;

alamadan içine 

isteksizce çekildi geriye.

Gömüldüğü kumun içinde

bir ayağı yaşamda,

bir ayağı ölümde

unuttu belki yengeç;

onun yaşam kaynağı

kumlar mıydı deniz mi?

Tam öldü 

ölecek derken

ve kendinden geçmişken;

üçüncü dalgada 

denizin içindeydi.

Sularda süzülürken

anımsadı

unuttuğu gerçeği;

onun yaşam alanı 

kumlar değil denizdi.

N.DENİZ

tekme

Haydi;
bir koşu dolan gel oradan;
bir kaç kelam edelim
havadan sudan...
İstemiyorum öyle
uzun uzun
zamanıma katmanı zamanından...
Kucağımda
mis kokunu içime çekecek,
okşarken
kara saçların yüzümü;
başını göğsüme basacak kadar...

Çok değil;
serçenin kapandaki yemi
bir çırpıda alıp kaçtığı,
Sevgiyle gülümsemenin
değdiği kalbi ısıttığı,
Lodosun saçları
sıyırıp geçtiği an kadar..

Çok mu geldi bu süre?
Öyleyse;
açmadan gözlerini
daha dünyaya,
düşmeden
ete kemiğe bürünüp
kucağıma;
şöyle okkalı bir tekme
savurduğun an kadar...

N.DENİZ

çaresizlik

Hani darda kalır ya insan...
mengeneye sıkışmış gibidir yüreği?
Ve öyle bir ezilmektedir ki;
tıpkı kapana ayağını kaptırmış
ve derin kuyuya yuvarlanmış
bir kaplan gibi...

Nasıl çırpınırsa kapanla
kuyunun ağzı arasında kaplan?
Nasıl uzatırsa ellerini yukarı
ve nasıl çekerse kapanda
sıkışarak ezilmiş ayağı kaplanı geri?
Ve nasıl eklenirse
bu durumda bir sırtlanın
pençesine düşme endişesi?
Acı ve umutsuzluk
nasıl çökerse yüreğine,
nasıl vurursa gözlerine kederi?

İşte böyle bir çaresizlik benimki.
Ne ellerimle tutunabilmek,
ne de ayaklarımı kapandan
kurtarabilmek mümkün.
Ne umutsuz bir bekleyişle
kör kaderi değiştirmek;
ne de acıyı hafifletmek
ve özgürce koşabilmek…
N.DENİZ

soba

Ah işte yine tıka basa
doldurdular içimi.
Altını döşediler
üstü alevlendikçe
yavaş yavaş yanacak
küçük küçük kömürle.
Yığdılar üstene de
erik,çam, meşe
ne geçtiyse eline...
Attılar bir kaç da çıra
orama burama;
hadi gel de tutuşma.

Kapattılar iyice
neyim var neyim yoksa
nefes alıp verecek;
bilmezler bu kadar şey
nasıl tutuşup tütmeyecek?
Bırakmışlar baca diye
küçücücük bir delik;
için için kavrulup da
buram buram tüterken
duman nasıl yolu bulup da
o deliğe girecek?

Tam bitirdim hasadı
ferahladım der iken;
dehliyor ite kaka
koskocaman bir kütük.
ne çekilmez çileymiş
bitmedi hiç bitmiyor,
içim çok daralırken
azıcık genişliyor.

Aman siz ferahlayın
kapı, pencere, dar dolap
atın elde kalanı;
buldunuz bir amele
savuracak harmanı.
Nasılsa öğütür diye
kağıt kürek
atılmayan ne vardı;
yaramasa bir işe;
sokakta koca direk kaldı.

Eh el insaf artık size
eldeki küçük soba
değil ki bu koca tandır;
doldum artık taşıyor;
tıkandı baca bile
her delikten tütüyor.
N.DENİZ

limon ağacı

Havalar soğuyup da
mevsim güze dönünce...
yavaşça silkelendi
koca erik ağacı...
Doğa şimdi ne varsa;
rüzgar dolu fırtına
sürecekti meydana...
Kendi hazırlanırken
derin kış uykusuna;
takıldı gözleri
yanında sürgün veren
küçük limon ağacına...
Nasıl da narinceydi
kökünden uca kadar
o incecik dalları?
Üstünde onu koruyacak
ne dikenli bir doku,
ne de kalın kabuk vardı.

Seslendi küçümseyerek
''Küçük limon ağacı
önümüz kış kıyamet
nasıl hayatta kalacaksın?
Bu kadar ekşi bir meyve,
dalındaki incelikle;
doğada boşa yer tutacaksın''
Limon hiç ses vermedi,
yapacak çok işi vardı;
yeşil yapraklarını
dalında tutmalıydı.

Günler geçerek
birer birer
Ayları kovaladı,
Mevsimler değişerek
baharı yarıladı.
Güneşin sıcaklığı
düşünce dallarına;
erik ağacı hafifçe
esneyerek
uykusundan uyandı.
O derin uykudayken
kış rüzgarıyla
kalınlaşan kabukları;
şimdi aralayıp da
yaza hazırlamalıydı.
Sızlayarak dalları
bir kaç yaprak çıkardı;
birkaç da çiçek açtı.
Daha yapılacak
ne de çok işi vardı;
Düşünürken kara kara
etrafını mis gibi
ferah bir koku sardı.

Bakışları kokuyu aranırken;
görünce yanında
boy verip de serpilen,
yeşil yapraklı dallarında
hem çiçek
hem meyve veren
limona şaşakaldı.
Haykırdı bu nasıl bir iş!!
Sen ne yaptın bütün kış?
Ne dalların
narinliğini yitirmiş,
ne yaprağın, çiçeğin
ne de meyvelerin bitmiş?

Limon ağacı
gülümseyip eriğe
anlatmaya başladı:
Renkten renge girerek
silkeledin yaprağını
korkarak kışı görüp…
Sonra toprağa gömüp
uykuya geçiverdin
doğaya sırtını dönüp.
Ben hükmüne uyarak
tabiat ananın;
doğadaki her günü
kendime kazanç saydım;
rüzgarlara direnip
yağmurlarda boy attım;
güneşi gördüğümde
durmadan filiz verdim.
Kimi zaman dönünce
rüzgarlar fırtınaya;
korunabilmek için
sen kabuk bağlar iken;
yeşil yapraklarımla
dallarıma siperdim.

Kendi tadında yenen
mevsimlik lezzetli
bir meyvesin sen;
dört mevsim
dalımdan eksilmeden,
ekşiliğimle
tat vermeyi öğrendim
çeşit çeşit şeye ben.
Haydi bakalım erik;
ben her mevsim
durmadan
devam ederken yola,
bir kuruyup bir yeşererek
sen her bahar
yılmadan
yeniden baştan başla.
N.DENİZ

bahar

Bahar gelmiş dostlar!!!
Demeyin;
evlerde bahar mı var?
''Beden ruhun mezarıdır''...
demiş ya hani
büyük düşünür?
Şimdi evler de
bedenin mezarı belki lakin;
ruha kim kelepçe takar?

Bugün coşkulu ruhuma
hem bedenim,
hem de evler dar...
Durdursun durdurabilirse
olağanüstü hal,
o hal, bu hal...
Bıraktım işte ruhu
kuşlar kadar hür;
içimden
göklere havalanan
cıvıltılı bir
sığırcık sürüsü var...

Çığlıkları kiraz ağacına
konmuşçasına mutlu;
ummanı aşarcasına
umut dolular...
İçi içine sığmayan
coşkulu bir neşeyle
haykırıyorlar sesleri gür;
dallarda çiçek
evrende bahar,
yaşamak güzel şey
sevgi dolu ve hür!!
N.DENİZ

terzi

Bir rol çalmaya çalışır
her bir insan dünyadan;
bilmezdir ki
boşunadır bu çaba....
Ağaç nasıl ait ise toprağa,
meyvesinin lezzetini
belirleyen topraktır.
İnsanlar da anne baba
karı ya da kocanın
kendisine biçtikleri roldedir.

Küçücükken soracaklar
annen ile babana;
çalışkan mı tembel mi
şer misin uslu musun;
sen sadece ailenin
etrafına gösterdiği çocuksun.
Gül kendini ne bilsin
ne anlatıp söylesin?
nasıl ki güle adını veren,
aşkı da ayrılığı da
yükleyen insan ise;
insandır insana da
giyeceği kıyafeti biçen.

Yetişip de hayata atılınca,
ben rolümü seçerim
sanmayasın sakın ha!
Sen daha düşünür iken
o mu uyar üstüme,
yoksa bu mudur diye;
bir eş bekliyordur bile
seni elinde elbise ile...
Ailenden eşine
bir bayrak tesliminin
ortasında kalırsın.

Ağır mısın yeğni mi
çapkın mısın uslu mu
hükmünü eşin verir;
boş musun yoksa dolu mu
kendi gözünden sana
elbiseni giydirir.
Kimse sormaz giydirilen
dar mı geldi geniş mi,
oynadığın bu rol
senin midir değil mi?
Sen desen de
bu rol benim değildir
sorusuz bir cevap kalır seninki...

Hukuk bile yapmış iken
insanı insanın şahiti;
düzen çarpık kurulmuş
insan olmuş insanın velisi.
Elbet rolünü bulacaktır
kişi de bu yaşamın içinde;
ne zaman olur ise
kendi kendinin terzisi.
N.DENİZ

hoşgeldin

Ey oğul
Sen işlenmeye hazır
kumaşınla gergeftin;...
bense kumaşı işleyecek
rengarenk iplik...
İşledikçe desen desen,
motif motif gergefi;
hem kumaş işlendi
hem de iplik
ve ikimiz de şekillendik.

Toprak,ağaç,
börtü böcek kuş derken;
kimi zaman ev olduk,
kimi zaman
mis kokulu bir çiçek.
İplik sonsuz değildi
kumaş ise
uçsuz bucaksız derya idi;
ipliğin işleyeceği
yavaş yavaş tükendi,
artık boşluklarını
işlemek sana kaldı.

Dokun yumuşacıktı
ne iğneye direndi
ne de ipliği gerdi;
işlenen desenleri
misli ile gösterdi.
Belli ki
tanrı senin hamurunu
güzelce yoğurarak;
ellerime öyle verdi.
Arkamdan gelir iken;
geçtin artık beni sen,
renginle deseninle
fersah fersah ileri.

Hoş geldin
iki gözümün çiçeği.
Yirminci yaşın kutlu olsun!
Gözlerinden neşe,
göğsümden başın eksilmesin.
Sen tanrının kollarıma
bahşettiği bir lütuf,
yaşamdan aldığım
en güzel hediyesin.
N.DENİZ

oyunlar ve kehanetin renklendirdiği kent... syedra

Syedra Alanya'ya Gazipaşa istikametine giderken yaklaşık 20 km uzaklıkta Seki Köyü  sınırlarında yer alan bir antik kent.

Antik çağda Pamfilya (Pamphylia) ve Kilikya (Kilikia) arasındaki sınırda kaldığı için sınırlarda yer alan diğer bölgelerin kentleri gibi kimi zaman savaşlar, kimi zaman diplomasi nedeniyle sık sık iki bölge arasında el değiştirmiş. Bu nedenle Syedra'yı antik çağ tarihçilerinden kimi Pamfilya, kimisi de Kilikya'nın  bir kenti olarak göstermişler. Günümüzde kabul edilen görüş ise Syedra'nın bir Kilikya kenti olduğu yönünde.

Antik çağda Kilikya'nın sınırları batıda Korakesion (Alanya) dan başlayıp doğuda İskenderun körfezine kadar uzanan, güneyi Akdeniz'e açılan Kilikya'nın kuzeyi Toros (Taurus) Dağlarıyla çevrelenmiş. Coğrafi özellikleri bakımından kendi içinde farklılık gösteren bu bölgenin, Alanya'dan Mersin'e kadar uzanan engebeli kısmı Dağlık Kilikya (Kilikia Thrakhea), Adana ve Mersin çevresinden oluşan günümüzün Çukurovası olan bölüm Ovalık Kilikya (Kilikia Pedias) olarak adlandırılmış.

hayatın kuyruğunu sallamayın.. theognis

Theognis (570-485) M.Ö 6. yüzyılda Yunanistan'ın batısındaki Megara kentinde yaşamış, politika, siyaset,aşk, şarap, savaş, servet ve insan doğası üzerine şiirler yazmış bir şair.

Şiirlerinde neredeyse saplantı derecesinde iyi ve kötü arasındaki ayrımı işlemiş. Bu nedenle büyük ve kadim bir ahlakçı olarak da kabul edilmekte.

Eserlerinde toplumu etik, sosyal ve politik ilkelere göre asil ve alçak olarak sınıflandırmış. Theognis'e göre fazilet doğuştan ve kalıtsaldır. Yeni zenginler sonradan görme, kibirli, kaba ve inançsızdırlar.

Dizelerinde ne kafiyeye ne de uyuma önem vermemiş fakat dili o kadar etkili kullanmış ki akılda kalıcı ve vurucu dizeleri birer aforizmaya dönüşmüş.

asma ve evlat

Bakma öyle
bağlarda eğilip bükülüp
budanmış kütük hallerine;...
ruhunda büyük bir
direnişçidir asma.
Ne eyvallahı vardır yağmura,
ne minnet eder
gökten düşecek bir damlaya.
Beklemez gelsin diye havadan;
kökleriyle kaynağına ulaşır
ve öylece beslenir sudan.
Dalları ne kadar
görünse de ince,
filizleri bulunduğu yere
sımsıkı dolanır;
ne rüzgar yerinden oynatır,
ne fırtınaya pabuç bırakır.

Basacaksan;
asma gibi sağlam bas
ayaklarını yere evlat.
Öyle sıkı tutunur ki
kökleriyle toprağa asma;
inerken en derinlere
on metre, yirmi metre
hiç bir güç
sökemez onu kökleriyle.

Olacaksan;
asmanın kökleri gibi
vefalı ol sevdiklerine evlat.
Kendi tutunurken
kendini besleyen toprağa
kökleriyle;
vefalı bir dost gibi tutar
toprağı da kökleriyle...
Asma kökünün
tutunduğu yerde;
ne akıntıya
kapılır gider toprak,
ne de güçlü bir sele.

Asma dalları gibi
ufku geniş,
iradesi güçlü ol evlat.
kökünü salarken derinlere;
dalları da tırmanır
bulduğu her yoldan göklere.
Gideceği yollarda
sağlamcıdır da asma;
ilerlemez rastgele.
Öyle sağlam bir kol atar ki
tutunacağı yere;
dolar sürgünlerini
sevgilinin boynuna
dolanır gibisine,
sımsıkı çözülmemecesine.
Devam eder biteviye
gideceği yere.
Hiç durmamacasına...
Hiç yorulmamacasına,
ulaşana kadar hedefine.

Olacaksan asma gibi
azimli ol evlat.
Bir dalı kesilirse;
daha gür çıkar
kesene inat.
Direnişçidir dedik ya?
Vazgeçmez hemen
kesildi diye bir kaç budak.
Kırsa da bir dalını hayat;
daha güçlenerek
bir dal daha uzat evlat.

Olacaksan asma gibi
verimli ol evlat.
lüzumsuz yük etmez
hiç bir şeyi varlığına asma.
Dalları gölgeliktir;
güneşin yakıcı sıcağında.
Her damağa tadı uyacak
yaprağı yemek...
Meyvesi ise her derda deva
tanrısal bir içecek.

Dokunduğu her şeyi
sarıp sarmalayan,
koşulları zorlayıp
yıllara meydan okuyan;
asma gibi dallı budaklı,
asma gibi bereketli
ve asma gibi
uzun ömürlü ol evlat.
N.DENİZ

gerçek

Güneşin yakıcı ışığı
vururken
odamdaki cama;...
bir yalancı bahar
yaşanmakta dışarıda.
Doğa yine yapıyor
yapacağını,
bize sunduğu
hep yanıltıcı bir algı.

Ateş böceği karanlıkta
gördüğü her ışığı,
nasıl güneş sanırsa hani?
Çölde susuz bedeviye
her ufuk çizgisi serapsa...
Ve gökyüzünün
kör karanlığında
parlayan her ışığı
sanarken biz yıldız;
alalade bir uçağın
karanlığı yırtan ışıkları
çıkarsa...
İnsanız ya
durmuyor aklımız
bir türlü başımızda.
Ya bedenimizden bağımsız
bir karış havada;
ya yanılgılar
gerçek sangılarımız.

Belki de artık;
yanılgılara son verip
aklı başa döndürmek,
yeşermeyecek çiçekleri
ümitsizce sulamak yerine
köklemek;
gerçek baharın habercisi
yeni çiçekler
ve yeni umutlar
ekmek gerek...
N.DENİZ

tenkit

Gördün mü?
sen bir salkım üzüme
bakarken hayran hayran
ha erdi ha erecek;...
bozuldu koca bir bağ.
Gözünü kırık bir tekere
çaresizce dikmişken
ha oldu ha olacak;
yürüdü gitti kervan.

Farkettin mi?
Birer birer
sayıp da sen günleri,
kovalarken mevsimleri;
biriktirdin saçlarında
karlarını kışların...
Bahar yeşiliyken
doğduğunda
taze yüreğin;
yazı bile es geçip
solgun güze hapsettin.
İpi asılır gibi,
zamanı hep çekerek
yıllarını
ömür sayacından,
tüm hızıyla tükettin.

Unuttun mu?
Gerçek yaşamın sırrı
ne elini uzattığın
ne de önüne baktığın
yerde değildi elbet...
Başını kaldırıp da
gözlerini diktiğin;
ve hayal edip
ufkunu genişlettiğin
uzaklıkta keramet...
N.DENİZ

yolculuk

Bir otursana yerine!!

Bir dur!!

Bir içine, bir dışına

sürekli seyahat halinde düşüncelerin.

Gittiğin yerde ne arıyor,

ne buluyorsun?

Belli değil...

Yok hiç bir şey belli ki oralarda;

boş gidip,

dolamadan dönmektesin.

Dolabilsen

her seferinde gider gelir misin?

İyi de ben dolmaya değil;

zaten var olanı

bulmaya gidiyorum.

Bazen gençliğim

bazen de çocukluğum,

okul sıralarında

o adını unuttuğum

çocuğa aşık olmuşluğum.

Kimi zaman

sıra sıra dizili

kütüphane duvarında,

kitapların arasında kaybolmuşluğum.

Daha olgunluğa

erişmemişken ruhum;

Kemalettin Tuğcu ile

göz yaşlarına boğulmuşluğum...

Her bir kitapta;

merhametle acımayı,

iyilğin fazileti,

bilginin güzelliğini bulmuşluğum.

Her inişte

miş ler ve mış lar arasında

yok olmuşluğum.

Bazen de sorularla yakınmışlığım;

''Başka yolu yok mu öğrenmenin

tecrübe etmeden?

Her tecrübe ya bir acı,

ya bir utanç hikayesi..

Bu kadar zor mu

insanın olgunluğa erişmesi?''

Derken,

cevaplar bulmuşluğum;

''Tecrübeler değildir

insana acı veren ve utandıran;

kullanamıyorsan aklını

alamıyorsan bir ders

asıl bundan utan.''

Sadece görünene

seyirci değil;

İflah olmaz bir madenciyim.

Yarım asırdır

içimde biriktirdiğim,

beni ben eden

beni bende şekillendirecek;

ne bulup çıkarırsam kardayım.

Fark yok hiç birimizde..

Her birimizin içerimizde

her gün yaptığını yapmaktayım.

N.DENİZ