mitolojide üçlemeler... ana oğul ve kutsal bakire

Mitolojinin en popüler ve ilgi çekici üçlüsüdür belki de; ana, oğul ve bakire kız üçlemesi. Kökenleri ve günümüze kadar isim ve kimlik değiştirerek gelen etkileri de en fazla konuşulup tartışılan üçlüdür Leto, Apollon ve Artemis.

Efsanelerde ''güzel saçlı''olarak tanımlanan Leto, Zeus'la olan birlikteliğinden hamile kalınca, Hera'nın gazabından kaçıp, çocuklarını doğuracağı yer arayışına girer. Apollon'u Delos'ta,  Artemis'i Ortygia'da  doğurduğunu anlatan bir metinin varlığı nedeniyle; Ortygia'nın nerede olduğuna dair farklı tartışmalar ve tezler atılır ortaya. Delos yakınındaki Bıldırcın Adasının Ortygia olduğu iddiaları olsa da, bu pek kabul edilir görünmüyor.
Leto'nun Likya dilinde kadın anlamına gelen ''Lata'' dan gelmesi, Likya bölgesinde Letoon isimli kente adını verecek kadar güçlü bir etki alanın olması nedeniyle, tanrıçanın Anadolu kökenli olduğu, hatta ana tanrıça Kibele ile aynı tanrıça olabileceği tezi savunulur. Leto'nun Anadolu kökenli bir tanrıça olması, çocukları; müzik, şiir, astronomi, felsefe,tıp, matematik ve fizik gibi sanat ve bilim dallarını kontrolü altında tutan  Apollon ve doğum, salgın hastalık, ani ölümler ve doğa üzerinde hakimiyeti olan Artemis'i de Anadolu'da doğurduğu düşüncesini güçlendirir.

leto apollon ve artemis
                                  Leto,Apollon,Artemis William H.Rinehart (1871-74)

Başka bir grup görüşe göre Leto doğum sancıları tutunca Kenkriyos adlı suyun ve Ortygia adlı koruluğun olduğu alana gelip Apollon ve Artemis'i burada doğurur.

Halikarnas Balıkçısının öncülüğünü yaptığı iddiaya göre ise; Kenkriyos suyu Kırkınca köyünün (Çirkince-Şirince) suyudur ve Ortygia denilen koruluk; Bülbül Dağının kuzeyinde Arvaliya vadisindedir ve günümüzde Meryem Ana'nın evi olmuştur. Kenkriyos suyu da Meryem Ana'nın kutsal suyu olarak anılır.

Bu tez oldukça makul çünkü; Artemis kültünün Efes'de, Apollon kültünün ise Efes yakınında Klaros'da olduğu düşünülürse Ortygia'nın Efes'de olduğu görüşünün doğruluk payı da artar. Aynı alanda başka bir bakirenin, Meryem Ana'nın evinin'de yer alıyor olması ve Efesliler'in kutsal tanrıçaları Artemis'in özelliklerinin Meryem Ana'ya aktarılarak, daha kolay kabul görmesinin sağlandığı düşünülünce, bu tez daha da güçlenir.

Anadolu'da doğan Ana Tanrıça motifini Artemis olarak devam ettiren bakire kız; gökteki ve yeryüzündeki tüm yaratıkların yöneticisi, insanlar, hayvanlar ve bütün doğanın hakimi evrenin ruhudur kısaca.

Tanrıçanın heykellerinde de gözlemlenebilen, kutsal simgelerinden biri üç sayısıdır. Artemis'in bakire kız, evli kadın ve ana olarak yaşam sürecinin bütününe hakimiyetini simgeler.

Başının üstünde taşıdığı üç kat kule şeklindeki tapınak onun kırları olduğu kadar şehirleri de kontrolü altında tuttuğunu gösterir. İsmi değişse de içeriği pek de değişmeyen bazı inanışlar, yüzyılar geçtikçe kimlik değiştirerek nesilden nesile aktarılır. Tıpkı ana tanrıça Kibele'nin Efes'li Artemis'e, Efesli Artemis'in doğduğu topraklarda Meryem Ana'ya dönüşmesi gibi.

Hristiyanlıkta ortaya çıkan Baba- Oğul ve Kutsal Ruh üçlemesi, toplumun anaerkil düzenden ataerkil düzene kesin geçişinin, Ana- Oğul ve Bakire  Kız üçlemesinde ananın yerini tamamen babaya bırakışının başlangıç noktasıdır belki de.




Hiç yorum yok:

Yorum Gönder