kör talih ayarı bozuk terazi ve ilahi adalet

Hiç mutlu olmadığınız, yasaların aksayarak, adaletin kör, demokrasinin topal yürüdüğü bir ülkede, yoksul bir ailede, verimli toprakları ve iş imkanı bulunmayan bir kentte, belki de hoşnut olmadığınız bir cinsiyette doğdunuz diyelim. Üstelik ne güçten kuvvetten yana, ne güzellik ve yetenekten yana, ne de işten ve aşktan yana yüzünüz gülmedi mesela.

Bir başkasına bakıyorsunuz; huzur ve refah içinde, yasaların tıkır tıkır işlediği, adaletin güneş ışınları gibi herkesin üzerine eşit düştüğü bir ülkede, zengin bir ailede doğmuş yaşıyor. Cinsinin en güzel ve cazibelisine örnek gösterilebilecek görünüşte, üstelik yeteneklerle donatılmış halde, bir eli yağda bir eli balda, başarıdan başarıya koşuyor işte ve aşkta size inat. Kimdir bu dengesizliğin sorumlusu peki? Elbette ki Tykhe..



tykhe
                                         Tykhe ve zenginliğin sembolü çocuk Pluto

Tykhe iyi talih ve şans tanrıçası. Doğal dengeyi böylesine alt üst eden, insanlara iyi talihi ve şansı sorumsuzca dağıtan bir tanrıça. Kiminin arkasında durup ''yürü ya kulum'' deyip, bol keseden verdikçe veriyor, yaşamda yüzüne güldükçe gülüyor; kimileri ise Tykhe'nin elinden iyi talihi neredeyse cımbızla çekip alıyor.

Peki kim ''dur'' diyecektir, Tykhe'yi arkasına alıp; kendisine verdiği güzelliği ölümcül bir silaha, gücü hakkıyla kullanmak yerine sorumsuz bir diktatöre, adil bir yöneticiden zalim bir krala, talihli bir adamdan hırsıza dönüşüp, insan olmayı unutup kendilerini tanrılara denk görmeye başlayanlara? Antik çağda insanlar bu sorunun cevabını da düşünmüşler tabii ve bu cevaba Nemesis demişler.

'Allah'ın sopası yok''  diye ifade ettiğimiz, tecelli eden ilahi adaletteki o sopanın adını Nemesis koymuşlar antik çağda insanlar. Güzel bir genç kız silüetinde somutlaştırdıkları intikamı ve ilahi adaleti simgeleyen bu tanrıçaya,bizlerin ''Allah'ın parmağı yok ki gözüne soksun'' sözüne inat, acımasız bir parmak görevi verip, merhametsiz bir tanrıça olarak nitelemişler. Kimlere karşı acımasız ve merhametsizdir bu tanrıça?

Güzelliğin, zenginliğin, gücün ve iyi talihin orantısız dağıtımından payına düşeni fazlasıyla alan ve sahip olduklarıyla övünüp kendisini tanrılara denk görenler bir şekilde Nemesis'in gazabına uğrarlar. Yani doğal dengeyi koruyan bir tanrıçadır Nemesis

nemesis
                                                                   Nemesis
                                            (Sagalassos Antik Kenti, Burdur Müzesi)

Nemesis'in cezasına uğrayanlardan birisi Tykhe'nin güzellikte kendisine fazla cömert davrandığı yakışıklı Narkissos'tur mesela. Güzelliği nedeniyle çok can yakıp kimselere yüz vermeyen bu kibirli genci sudaki aksine aşık edip, suda kendi kendine baka baka aşkından kuruyup ölüp gitmesine neden olarak cezalandırır Nemesis.

Tykhe'nin iyi talihiyle şımarttığı kişilerden biri de  Samos'un başarılı tiranı Polykrates'tir. Samos'da tiranlıklar Polykrates zamanında en yüksek düzeye erişir. M.Ö 538-522 yıllarında tiranlık yapan Polykrates hem iyi talihi hem de yaratılışından gelen becerikliliği sayesinde denizler üzerinde üstünlük kurar. Bu dönemde Samos büyük bir deniz gücüne ve pek çok koloniye sahip olur.

Bir efsanede; Polykrates'in ne kadar şanslı bir insan olduğunu ispatlamak için sahip olduğu çok kıymetli yüzüğü bilerek denize attığı, bir müddet sonra balıkçılardan birinin yüzüğü yutan balığı ona getirdiği, balığın karnı yarılınca yüzüğün içinden çıktığı anlatılır. Bu olayı duyan Mısırlıların kralı bir kahin gibi kehanette bulunur ve refahta iyi talihiyle kısa yoldan bu derece yükselen birinin, yaşamının kısa süre içinde mutsuz bir sonla noktalanacağını söyler. Kralın kehaneti gerçekten çıkar ve Polykrates Nemesis'in gazabından payına düşeni alır. Bu kehanetten kısa süre sonra Pers satrabı tarafından yakalanıp çarmıha gerilir.

Bir ülkede adalet yerini bulmuyor, yasalar adaleti sağlamada yetersiz kalıyor, ya da yasaların uygulayıcıları adil kararlara varamıyorsa, insanların adaleti sağlamak için çeşitli yöntemlere başvurması, ya da adaletin ilahi yollarla tecelli edeceğine inanması kaçınılmaz.

themis
                                                                Themis

Toplumda adaleti sağlama görevini Themis'e yüklemiş insanlar. Bir eline yasaların caydırıcılığını simgeleyen adaletin keskin kılıcını, diğer eline adaleti herkese eşit dağıtması için terazi vermişler. Gözlerini bir bağla kapatmışlar ki; kişileri yargılarken tarafsızlığını koruyup adil davranabilsin.

Antik çağda insanlar, toplum düzenini ve dengeyi üç tanrıçayla özetlemişler; dengeyi bozan Tykhe, düzeni koruyan Themis ve dengeyi sağlayan Nemesis.

Tykhe yüzyıllara meydan okuyup, günümüze kadar varlığından hiç bir şey eksiltmeden ulaşmayı başarmış. Bizim memlekette almış eline bereket boynuzunu, hırsıza uğursuza elindeki talihi verdikçe veriyor. Themis zamanımıza ulaşana kadar kılıcı körelmiş, terazisinin ayarı bozulmuş, tarafsızlığını kaybetmiş.

Biz zavallı vatandaşlar da Themis'in kendi gözünden çıkarıp bizim Tykhe'mizin gözüne bağladığı bağla, kör talihimizle, oturmuş Nemesis'in işini yapmasını bekliyoruz. Peki ya hepimizin dört gözle beklediği Nemesis ? Belli ki zaman tünelinde takılıp kalmış. Uzaktan göz kırpıyor gibi ama, parmağının kimsenin gözüne değdiği yok:))






Creative Commons Lisansı

Bu eser Creative Commons Alıntı 4.0 Uluslararası Lisansı ile lisanslanmıştır. Bu yazının tüm hakları yazara aittir. Kaynak göstermeden kopyalanamaz ve alıntı yapılamaz.

5 yorum:

  1. Güzel Nemesis, canım Nemesis :) Er ya da geç gelip görevini yapacak inanıyorum ben :)

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. Bari bizler görebilsek :))

      Sil
    2. Prusias ad Hypium (Düzce) kentinde bulunmuş olan ve İstanbul Arkeoloji Müzesi'nde sergilen bu Tyche heykeli tek kelime ile muhteşem!

      Sil
    3. Görsel zenginliğiyle de gerçekten çok etkileyici bir heykel.Açıklayıcı bilgi için teşekkürler.

      Sil
    4. Görsel zenginliğiyle de gerçekten çok etkileyici bir heykel.Açıklayıcı bilgi için teşekkürler.

      Sil