zaman ve fırsat.. kronos ve kairos

Antik çağda zaman olgusu iki şekilde ve iki tanrıyla özdeşleştirilmiş.  Zeus'un babası Kronos ve Zeus'un en küçük oğlu Kairos. Biri evrenin sonsuz döngüsü yani tanrının zamanı Kronos, diğeri ise bizim yaşantımızda müdahale edebileceğimiz ve kullanabileceğimiz fırsatları taşıyan An'lar yani Kairos. 

Khronos kelimesi, bizim dışımızda gelişen ve hiç bir etki ya da katkımızın olamayacağı saat, gün, yıl mevsimler gibi döngüleri oluşturan kronolojik zamanı ifade ederken; süreç içinde Zeus'un babası olan tanrı Kronos'la eş tutulmuş. Babasının iktidarına son verip baş tanrılığa oturan Kronos aynı akibete uğramamak için doğan çocuklarını doğar doğmaz yutarak bundan kaçınmaya çalışmış.

Antik çağdan demografisi bozulmuş bir kent örneği.. phasalis

Phasalis (Kemer, Antalya) Homeros'un yedi renkli denizine övgüler yağdırdığı Likya'nın doğu sınırlarında  M.Ö 7. yüzyılda kurulmuş; Akdeniz'e doğru bir el gibi uzanan yarımadanın üç tarafında bir birinden korunaklı üç limanla döneminin önemli liman kentlerinden biri. 

Bugün güzelliği, denizi ve doğasıyla göz dolduran kentin döneminde kötü bir ticari üne sahip olduğu, aç gözlü, fırsatçı, düzenbaz, onursuz, dolandırıcı, alçak ve vicdansız insanların yaşadığı bir kent olarak anılıp kötü bir üne sahip olduğu kimin aklına gelir ki?

Kasalarını parayla doldurabilmek için 100 drahmi veren herkesi vatandaşlığa kabul eden Phasalisliler, etrafta ne kadar istenmeyen ve başka kentlerde barındırılmayan hırsız, uğursuz, kaçak ahlaksız insan varsa kentin vatandaşı olmalarının yolunu açmışlar. Bozulan demografik yapıyla birlikte başlayan ahlaki çöküşle, böyle bir ün salmaları kaçınılmaz olmuş haliyle.

Bir ülkenin ahlaki ve siyasi çöküşünü hızlandırmanın en etkili yollarından biri, kontrolsüzce demografik yapısını bozmak değil midir zaten?

ŞEREFE

 

Denizde bugün

bir telaş var alışılmadık,

kutlamaya davetlisiniz dostlar;

denize karışan derelerden akıp.

Aramıza katıldı

küçük bir özgürlük savaşçısı balık...

Takılıp kaldığı

kayalıkların arasından çıkıp

nasıl da fırlamıştı

kendini saran ağları yırtıp?

Hatırladı

sahip olduklarını birer birer

yosunlara tutunup hayatta kalmıştı

taşıdığı yüzgeçleri unutup

hep öyleydim sanmıştı.

Dalgalandı sular

yüzgeç darbeleriyle,

şaşırdı balık içindeki enerjiye...

Tuzlu suları yarıp havayla kucaklaştı;

güneşe selam çakıp

denizin üzerinde saltolar atmıştı.

Kadehler havalandı

denizin derinliklerinde;

haykırdı tüm balıklar

coşkulu bir neşeyle

ve çınladı deniz balıkların sesiyle

şerefe...

N.DENİZ

İNSAN ÜZERİNE

 

Ölçü

Doğanın ta kendisiyiz

bazen bir yağmur tanesiyiz

büyük bir ihtiyaçla

her gün özlemle beklenen

yaşamda tutmak için

bitkiyi, insanı, böceği

ve temizlemek için

her türlü pisliği...

Bazen özleniriz güneş gibi

ısımız ve ışığımızla

doldurmak için doğanın ruhuna

yaşamı ve neşeyi...

Bazen ay oluruz;

aranırız karanlıkta

aydınlatmak için geceyi.

Yağmur düştüğü anda yere

ayaklar hazırdır

üzerinde gezinmeye...

Güneşin yükselmesiyle

ısınıp yeterince

gölge aranır gizlenmeye...

Ay geride bırakılır

kavuşunca elektriğe...

Yağmur yere düşene,

güneş ısıtana,

ay yolunu aydınlatana kadardır..

Tıpkı olduğu gibi

doğadaki her nesne;

kıymetlisin tabii ki sen de...

Bir de ölçün var elbette;

amaca hizmet edebildiğin

ve isteneni verebildiğin

sürece varsın

ve sen insan;

bir başkasının ihtiyacı kadarsın...

N. DENİZ

haylaz evlat

M.Ö 3. yüzyılda İskenderiye'de yaşayan Kos'lu şair Herodas gülünç olayların taklit edildiği bir drama türü olan Mimos türünde eserler yazmış.
Şairin Başöğretmen isimli mimosunda, Metrotime adlı bir anne haylaz oğlu Kottalos'u başöğretmene şikayet etmekte.
Talihsiz anne kumarbaz ve tembel oğlundan şöyle yakınıyor;

kahkaha tanrısı gelos ya da namı diğer risus ve gülme olgusu

 Mitolojide kahkaha tanrısı olan Gelos, Roma mitolojisine ve Latinceye Risus olarak geçmiş. Diğer tanrılara göre kısmen daha az bilinen Gelos daha çok şarap ve eğlencenin tanrısı Dionysos'la birlikte anılır. Sonuçta Dionysos'un olduğu yerde neşe ve eğlence,  eğlencenin olduğu yerde de kahkaha yani Gelos'un olmasından daha doğal bir  şey olamaz.

Olymposlu diğer tanrılarla esprili sözler ve kelime oyunlarıyla diyalog kuran Gelos, her zaman yüzünde hafif bir gülümsemeyle dolaşır. Apuleius'un (M.Ö 170) Altın Eşek isimli romanında anlattıklarından Gelos adına yılda bir festival yapıldığı, bu festivalde kahkaha tanrısını onurlandırmak için zekaya dayalı bazı şakalar ve oyunlar oynandığı bilinmekte. Altın Eşek kitabında yapılan şakaların günümüzde 1 Nisan'da yapılan eşek şakalarıyla benzer olması festivalin içeriğini daha kolay anlamamızı sağlayabilir. Sanırım bir tarafımız kahkahaya ve gülmeye olan ihtiyacımızı yılda bir de olsa hatırlatmaya ve Gelos'u bir şekilde yaşatmaya devam ediyor.