açgözlü kral ve doğanın intikamı.. erysichthon efsanesi

İnsanoğlu daha fazla rant elde etmek ya da daha konforlu bir yaşama kavuşmak için doğayı, yeşili,ağacı, ormanları pervasızca yok ederken; doğanın efendisi değil onun bir parçası olduğunu unutmayan bir kaç duyarlı yürek çaresizce izlemekte bu kıyımı.

Oysa doğayla insanın uyum içinde yaşadığı asırlar öncesinden bu uyumu bozanların akıbetini anlatan ders niteliğinde onlarca efsane bırakmış atalarımız. Mitolojide Teselya kralı Erysichthon (Erizihson) ve kralın açgözlülüğünü anlatan; ona benzeyen insanlara ''darısı başına'' diyeceğimiz ibret verici bir sonla biten mit de bunlardan biri.

antik çağda enflasyon ve ekonomiye dair kararnameler

Tarih öyle ilgi çekici ve şaşırtıcı bir alandır ki geçmişte geziniyorum diye düşünürken sizi bugüne getiriverir. Şöyle yaşandığı yılları ve olayın kahramanlarının isimlerini bir kenara atsanız; bugünün olaylarını okuyormuşsunuz hissi uyandırır kişide. Ekonomi, enflasyon, kararname gibi terimler şu aralar havada uçuşurken yaşadığımız coğrafyanın 1700 yıl öncesine Roma İmparatorluğu dönemine doğru akalım.

Roma İmparatorluğunun geç dönemlerinde önlenemeyen yüksek enflasyon ve sürekli yükselmesinin önüne geçilemeyen fiyatlarla mücadele etmenin çözümü; ekonomiyi düzeltecek kararlar yerine polisiye tedbirlerin uygulandığı kararnameler çıkararak bulunmaya çalışılmış.

bir köyüm olsa

                                                                Köyde Yaşam (Ressam Mehmet Pesen)

Bir köyüm olsa;

tesadüfen orada doğduğum için değil;

o köyde yaşamayı

kendim seçtiğim için benim diyeceğim...

Bir köyüm olsa

şöyle sokaklarında karşılaştığımda,

yüzünde kocaman gülümsemeyle bana

''Günaydın'' ya da ''İyi akşamlar''

diyen insanların dolaştığı.

Ve herkes isim isim seslense

selamlarken birbirini dostlukla;

hiç yabancı görmese

her gün bin bir çeşit insan görmekten

yorgun düşen gözlerim.

Kapısından geçerken

kahve kokusu duyduğumda

kapısını çalıp fincanına;

kadeh çınlaması duyunca

girip kadehine ortak olsam komşuların... 

Kocaman bir bahçesi olsa mesela köyün; 

toplasak meyve sebzeleri eş dost bütün köylü,

köyün mahzenini doldursak

kırk kişinin ezdiği üzümlerin şırasıyla,

Onlarca kişi reçel kaynatsak

bahçemizde yetiştirdiğimiz meyvelerden;

yağımızı çıkartsak bereketli zeytin tanelerinden...

Fırında ekmeğimizi pişirmek için toplansak mesela

ve bölüşsek ilk çıkan sıcacık ekmeği...

Siyaset nedir bilmese köy halkı;

din, dil, mezhep ne demek bir haber olsa...

Soyumuz kapı numarası,

işimiz bahçe sırası,

kültürümüz insanca yaşamak olsa sevgiyle...

Başımız ağrıdığında bir ağrı kesici için eczane;

çalacağımız en yakınımızdaki kapı,

ekmeğimiz bittiğinde market;

bir ses uzaklığımızdaki komşumuz olsa...

Kadehimi her havaya kaldırdığımda aynı anda;

üç kadeh, beş kadeh

yirmi beş kadeh uzansa yukarıya

sevgiye ve sağlığa kalkan...

Dolabımda köyümde yetişen sebze,

masamda köyümün bahçesinden meyve,

kadehimde köylülerimle yaptığım şarabım olsa.

Bir enstrüman sesi duyduğum kapıya

yüklensem hiç teklifsizce,

şarkı söyleyenin ses versem sesine...

Bahçemde çayıma bir dilim kek eşlik ederken,

bir kaç komşu yetişse

paylaşsa tabağımdakini iki satır sohbetle;

muhabbetin demi çayın demini geçse kat kat...

Köylümün köylümden tek beklentisi

paylaşmak olsa; mutluluğu, dostluğu,

bir dal meyveyi, bir dilim ekmeği,

bir bardak çayı, bir kadeh şarabı, kederi ve neşeyi...

Tek dünyalığımız

paylaştıkça büyüyen mutluluğumuz olsa..

Adı keyif olsa, keşif olsa, kültür olsa,

kardeşlik olsa köyümün.

Ve yıllar sonra köye gelenlere

şöyle anlatsa köyü gezdirenlerden biri;

''Bu köyü kuranlar,

mutlu olma çabasındaki ebedi öğrencilerdi;

dinleri vicdan; soyları insandı.''

N.DENİZ

anaya ağıt

Tabiat ana her bahar;
ağaçları giydirdiği bembeyaz gelinlikle,
toprağı yemyeşil örtüsüyle kaplar;
gözlerimiz neşeli bir gülüşle baharı karşılardı..
Hep öyle olacak sanırdım...
Hep orada kalacak...

Heyhat!!!
Bu bahar..İşte bu bahar;
toprağın örtüsü başka bir yeşil,
ağaçların giydiği başka bir beyazdı.
Ne bereketli toprak var şimdi, ne verimli ağaç.
Bakışlarımızda sadece keder kaldı...

AĞIT
Acıları tek başına çekerdin
Her derdini içerinde güderdin

Kapısı kilitsiz, penceresi kırık bir evdin
Yağmur girdi dolu girdi ses vermedin ey anam

Ahlak dedin erdem dedin ar dedin
Ana baba kardeş için dost idin
Ateşten gömlekti onca çocuk sırtında
Yandın gittin kor alevde ey anam

Yaslandığım dağdın işte yıkıldın
Yüreğime serpilecek suydun işte döküldün
Karanlıkta fenerim, hem pirim hem de rehberimdin
Tutunduğum dallarını kırıp gittin ey anam

İşte bahar bazen de böyledir Mart gelir;
çiçeği vuran dolu gibi erkenden babayı alır...
Nisan kırlardaki çiçek kokulu anayı
Mayısa da yaslarını tutmak kalır.
N.DENİZ

geçmişten günümüze tanıdık bir hikaye.. düzmece yalvaç

Lukianos (MS 120- 192) yaşadığımız coğrafyada doğup yetişen hiciv ve retorik ustası bir bilgin. Antik çağda Kommagene Krallığı olarak geçen Adıyaman-Malatya çevresinde günümüzde Adıyaman'ın ilçesi olan Samsat' da (Samosata) doğduğu için Samsatlı Lukianos (Lucianos) olarak anılmakta.

Ana dili Aramice (Süryanice) olan Lukianos'un eski Yunanca ile yazdığı  seksen üç tane eseri günümüze ulaşmış. Ana dili dışında bir dilde verdiği eserlerinden yergi sanatındaki ustalığını anlamak mümkün; bir de ana diliyle yazsa idi nasıl yazardı insanın aklı almıyor kıvrak zekasını. Eserlerinde insanoğlunun iki yüzlülüğünü, alavere dalaverelerini, hırslarını, çıkarcılığını, sahtekarlıklarını çarpar yüzüne yüzüne sivri diliyle.

antik çağdan bir propaganda dehası.. peisistratos

Politikada insanların desteğini alabilmek için onların mevcut fikirlerini değiştirmek gerekir. Bunun için en etkili yöntemlerden biri; halkın fikirlerini anlatarak ve ikna ederek değiştirmek yerine kafasını karıştırıp kandırarak değiştirmek anlamına gelen propagandadır. İnsanların algısıyla oynayıp oyunu ve desteğini kazanmak amacıyla yapıldığı için politikada pek de olumlu anlamda kullanılmayan bir kavramdır.

Antik çağda  M.Ö 608- 527 yılları arasında Atina'da yaşayan, iki kez tiranlıktan indirilmesine rağmen uyguladığı etkili propaganda yöntemleriyle üç kez iktidara gelen bir propaganda dehası var; Peisistratos.

Atina M.Ö 6. yüzyıl başlarında çok da gelişmiş bir kent olmamakla beraber, 694 yılında Solon'un uygulamalarıyla ekonomik güçlükten biraz kurtulmuş bir kent devletidir. Solon Yasalarının uygulanması biraz kente nefes aldırsa da aristokratik çekişmelere son veremez.

daidalos ve ikaros.. kendi kanatlarıyla uçmak

Daidalos ve oğlu ikarus (İkaros) trajik bir efsanenin kahramanlarıdır.Mitolojide icatlarıyla ünlü bir karakter olan Daidalos, heykelden mimariye, matematikten mühendisliğe eli her türlü sanata yatkın Atinalı bir sanatçıdır. Başta matkap, tesviye aleti, balta olmak üzere pek çok mekanik aleti ve hatta yelkenliyi de onun icat ettiği söylenir. Daidalos kelimesi ''iyi çalışılmış'', ''ayrıntılı'', ''ustaca işlenmiş ya da işleyen'' anlamına gelir.

Atina'da atölyesinde kendisine yardım eden çırağı Talos'la yapmaktadır işlerini. Kız kardeşi iki yaşındaki oğlunu çırak olarak verir dayısı Daidalos'un yanına. Ağaç yaşken eğilir sözünü doğrularcasına çocuğun yaşı büyüdükçe becerisi de büyür gitgide. Adı ''Acı çeken'' anlamına gelen Talos, yetenek ve beceride Daidalos'u aratmaz olur. Boşuna dememişler oğlan dayıya çeker diye...

Teknolojinin atalarından biridir mitolojide Daidalos ve yeğeni. Teknoloji (Tekhnologia) Yunanca ''zanaatkarlık, el becerisi, yetenek'' anlamına gelen ''Tekhne'' isim kökünden türeyen bir kelime. Tekhne aynı zamanda ''kurnazlık, hilekarlık, dalavere'' anlamlarına da geliyor. Doğanın yarattıklarına karşılık insanın yarattığı bir şey olan teknoloji; insanın hileyle doğayı kandırması ve kendi lehine işleri kolaylaştırması anlamını içeriyor.