Erzurum hakkında bilinmesi gereken 10 şey

Pek çoğumuzun Erzurum'un Dadaşından gayrısı hakkında pek fazla fikrimiz yoktur. Oysaki kültürü, sevimli şivesi, yemesi içmesi ve içinde barındırdığı tarihi eserleriyle; keskin soğuğuna inat sıcacık kentlerden biridir Erzurum. Yolunuz Erzurum’a düşerse ve siz; nasıl bir yerdir, ne yer ne içilir, nerede gezip neler alınır merak ediyorsanız işte size Erzurum’la ilgili bilinmesi gereken 10 şey:

Çifte Minareli Medrese ve Erzurum

     1.  Kışa sormuşlar nerelisin diye; ''Sivaslıyım ama Erzurum'da oturuyorum'' demiş. Yani Erzurum’la ilgili bilinmesi gereken ilk ve en önemli şey; soğuk, soğuk, soğuk… Yanınıza mümkün olduğunca yünlü ve sıcak tutan kalın kıyafetler almayı ihmal etmemelisiniz. Yaz aylarının en sıcak günlerinde bile akşamları üzerinize hafif bir ceket almanızı gerektirecek kadar serindir Erzurum. Ziyaretiniz kış ayına denk geliyorsa, kirpiklerinizi ıslatan gözünüzdeki nemin, minnacık kristaller halinde donduğunu görecek ve iliklerinize işleyen soğuğa ne kadar hazırlıklı gittiyseniz o derece mutlu olacaksınız. Sadece giyinerek soğuğa karşı aldığınız önlemler bitmiyor tabi ki. Kışın en çok dikkat etmeniz gereken şey; yürüdüğünüz yerlerde saçakların altı ve yakınlarında bulunmamak olmalı. Çünkü çatıların saçaklarından başınıza düşebilecek devasa buzdan sarkıtlardan korunmak adına en fazla dikkat etmeniz gereken şeylerden biridir bu.

     

Erzurum'da Kış

      2.  Erzurum’a giden birinin kentin en uzun ve canlı caddesi olan Cumhuriyet Caddesini baştan başa arşınlaması gerek. Başka seçenek var mı diye soracak olursanız; yok tabi ki. Çünkü Cumhuriyet Caddesi iki tarafına giyimden yeme içmeye, teknolojiden sinemaya tüm mekânların sıralandığı Erzurum’un kalbinin attığı tek cadde sayılabilir.

      3. Tam Cumhuriyet Caddesinde yürümekten bıkkınlık geçirdiğiniz anda, sizi güzel bir sürpriz karşılayacak. Cadde üzerinde, Selçuklu dönemine ait muazzam bir eser olan Çifte Minareli Medreseyi görmek, tarihe biraz merakınız varsa sizi mutlu edecek. Yapım kitabesi olmadığı için inşa tarihi belli olmayan medrese, 13. Yüzyıl sonlarında Hundi Hatun ya da Padişah Hatun tarafından yaptırılmış olabileceği düşüncesiyle Hatuniye Medresesi adıyla da anılmakta. Tamamı figürlü süslemelerle kaplı taç kapısı karşısında hayran olmamak, minarelerindeki estetik görsellikteki çinilerine bakıp sanatın taşa ince ince işlenişine saygı duymamak mümkün değil. Restorasyonundaki hataları görmek sizi üzse de bu nadide tarihi eseri görmeden Erzurum’dan ayrılmak haksızlık olur.

     

Yakutiye Medresesi

      4. Cumhuriyet Caddesi üzerinden ulaşabilecek bir başka Selçuklu dönemi eseri ise Yakutiye Medresesi. 1310 tarihinde Hoca Yakut Gazani tarafından yaptırılan bu görkemli eserin de en göz alıcı bölümü yine bezemelerle süslü olan taç kapısı. Şaşırtıcı olanı ise yanlarında bulunan iki minarenin üst bölümlerinin yıkılmasından sonra külahla kapatılan başları. Taç kapıda ve minarelerde bulunan çini süslemeler ise medresenin bir başka güzelliği.

     5. Erzurum’a gidip oltu taşından yapılan bin bir çeşit takı ve tespihi görmeden ve bir tespih ya da en azından bir yüzük almadan gelmek olmaz elbette.  Üstelik oltu taşı malzemelerin satıldığı dükkânların gezileceği mekânın Kanuni Sultan Süleyman’ın veziri Rüstem Paşa tarafından 1561 yılında yaptırılan Rüstem Paşa Kervansarayı ya da daha bilindik adıyla Taşhan olması bu alışverişin güzel taraflarından biri. Tarihi bir handa dolaşmanın keyfini, göz alıcı el işçiliği oltu taşı ürünlerle katlayarak artırmak sizin elinizde.

   

                                                                    Taşhan

     6.  Küçük küçük kesilerek haşlanan hamurların üzerine dökülen sarımsaklı yoğurt ve kıyma harcıyla yapılan Erzurum’a özgü bir çeşit mantı sayılabilecek hingel mutlaka tadılması gereken lezzetlerden birisi.

   

     7. Erzurum’da ağzı tatlandırmanın en güzel yollarından biri de kadayıf dolması yemek elbette. Çiğ kadayıfın arasına ceviz koyup rulo yapıldıktan sonra yumurta harcına bulanıp, önce kızgın yağa, ardından soğuk şerbete batırılarak yapılan bir tatlı çeşidi kadayıf dolması. Eğer mümkünse, kadayıfların gındirlanışını (yuvarlanışı) ve pişirme aşamasını bir Erzurumlunun ağzından kendi şivesiyle dinlemek ilk hedeflerden biri olmalı. Erzurumluların tatlı çeşitleri arasına kattıkları en güzel lezzetlerden biri olan kadayıf dolması, Erzurum’da yemeden gelinmeyecek şeylerin başında geliyor.

     8. Erzurum’da insanı en çok şaşırtabilecek şey, bir kişinin ölümünü dilemenin envai çeşit yolunu duymaktır. Torpah başa ile başlayıp, vurucun vura, ıssı yata soğuk kalkasın,  boyun devrile, dilin dişin kitlene, çor içen dola diye uzayıp giden bir liste, bu zengin beddua dağarcığı karşısında insanı hayretler içinde bırakabilir.

     

Palandöken Dağında Kayak

     9.  Kış aylarında Erzurum’a gitmenin en zevkli tarafı Palandöken’e kadar uzanıp kayak yapabilmektir. Kayaklarını omuzuna atıp belediye otobüsüyle kısa sürede ulaşılabilinen, kent merkezine bu derece yakın ender kayak merkezlerinden biridir Palandöken. Kayak becerisine güvenenler için en tepeden başlandığında bitmek tükenmek bilmeyen uzunluktaki muazzam pist, uzun bir yolculuğa çıkmış hissi verir insana. Yok, ben kaymayayım ama Palandöken dağının yamaçlarında karın tadını yiyip içerek çıkarayım derseniz onun da yolu var. Güneşin aksinin düştüğü bembeyaz karların üzerinde yapılacak mangal keyfi sizi fazlasıyla tatmin edecektir.

10.   Son olarak Erzurum’u sevdim tekrar tekrar gelirim diyorsanız; Abdurrahman Gazi Türbesine uğramanıza gerek yok. Şayet sevmediyseniz ve bir daha Erzurum'da ne işim var diyorsanız o zaman durum başka. Abdurrahman Gazi Türbesi dönmeden mutlaka uğramanız gereken ve uğramışken türbe yolundaki rampada vitesi boşa alarak aracın kendi kendine yukarı çıkışını görmeniz gereken amma büyülü, amma bilimsel açıklaması bulunan ilginç bir yer. Çünkü rivayet odur ki; bu türbeye uğramadan Erzurum’dan ayrılanlar,dönüp dolaşıp Erzurum’a tekrar gelirler.

Bu eser Creative Commons Atıf 4.0 Uluslararası Lisansı ile lisanslanmıştır.